Jaarplan

Het oude jaar is weer netjes afgesloten met een jaarrekening en een jaarverslag. De jaarrekening wordt gelezen door de bankier, misschien het zorgkantoor en een belangstellende zorgbestuurder die zijn omzet wil vergelijken, maar daarmee stopt het wel. Het jaarverslag zal eveneens nauwelijks gelezen worden. Ondertussen maken we ons op voor de nieuwe cyclus, het jaarplan voor het nieuwe jaar. Zorgorganisaties hebben in dit opzicht vaste patronen. Een lange termijn beleid, dat is het strategisch plan en dan het jaarplan als afgeleide van de strategische doelen. Dit patroon sijpelt als het goed is door naar beneden, want ook van teamleiders en staffunctionarissen verwachten we een jaarplan. Wie een plan maakt, moet de uitvoering bewaken. Je spreekt af wat je doet en periodiek heb je het daar met elkaar over. Dit is de planning & controlfunctie binnen de organisatie.

Veranderende wereld

We steken veel tijd in het opstellen en bespreken van onze plannen, maar onze samenleving zit ingewikkeld in elkaar. In een wereld die voortdurend verandert is het de vraag wat de waarde is van planning. Zorgorganisaties zijn sterk afhankelijk van veranderend politiek beleid. Voorgenomen plannen kunnen vaak snel wijzigen. Gelukkig hebben we een behoorlijk arsenaal aan instrumenten om de veranderende omgeving in kaart te brengen. We hebben strategische planning, sterkte- zwakte analyse, DESTEP methode, analyse van de waardeketen en zo zijn er nog een paar te noemen. Het zijn managementmodellen die managers blijven voeden met de gedachte dat hun successen tot stand komen door het gebruik van dit soort instrumenten. De vraag is of al deze zaken tot gewone zichtbare resultaten leiden die er werkelijk toe doen. De praktijk is namelijk dat de werkelijkheid vaak afwijkt van de planning. Om deze reden worden meerjaren strategieën vaak tussentijds aangepast, de veranderlijke wereld laat zich immers niet inpassen in onze schema’s. Het risico is dat de jaarplancyclus dan niets meer wordt dan een rituele dans.

Beweging

Moeten we maar stoppen met plannen? Dit zou de gedachte kunnen zijn. Het loslaten van allerlei papieren verplichtingen en ons overgeven aan het onverwachte is een gedachte die mij erg aanspreekt. Toch is dat niet de oplossing. Plannen en strategieën brengen de organisatie in beweging en dat is waar het om gaat. En als dan de uitkomst anders is dan de planning, dan is dat niet erg. Of een plan goed of minder goed is, weten we niet. We weten niet of onze analyses de waarheid laten zien. Waar het om gaat is dat we deze instrumenten gebruiken om lerend te toekomst in te gaan. Plannen zijn bedoeld om de organisatie in beweging te zetten en al doende zullen plannen bijgesteld worden naar het inzicht van dat moment en daarmee is elk willekeurig plan een goed plan.