Nieuwe wegen in de zorg

Zorginstellingen laten over het boekjaar 2010 overwegend positieve jaarresultaten zien. Bestuurders en financials van zorginstellingen zijn zich ervan bewust dat het noodzakelijk is om financiële reserves op te bouwen omdat zorginstellingen steeds meer terechtkomen in een competitieve markt waarin ondernemingsrisico’s worden gelopen. De mate waarin zorginstellingen in staat zijn om deze noodzakelijke buffers op te bouwen is mede afhankelijk van de vraag hoe de overheid de financiering van de zorg regelt. Pakketmaatregelen, kortingen op zorgbudgetten en een half doorgevoerde stelselwijziging op weg naar prestatiebekostiging dwingen zorginstellingen zich voortdurend aan te passen. Om financieel te kunnen presteren zijn zorginstellingen voor een groot gedeelte afhankelijk van een betrouwbaar en consistent overheidsbeleid. In de achterliggende zomermaanden is gebleken dat ook dit niet een vanzelfsprekende zaak is. De kredietwaardigheid van veel landen staat onder druk. Griekenland, feitelijk failliet, kon door ingrijpen van de Europese Unie nog net gered worden. Landen als Italië, Portugal en Spanje hebben echter ook een negatieve schuldbeoordeling over zich heen gekregen. Zelfs de VS komt  niet ongeschonden uit de kredietbeoordeling. Voor al deze landen geldt eigenlijk maar een recept: het keihard terugsnoeien van de overheidsuitgaven, het verhogen van de belastingen en beteugelen van de inflatie.

De kredietcrisis die in 2008 openbaar kwam leek aanvankelijk alleen banken en ondernemingen te betreffen. Nu lijkt de crisis zich mondiaal op te schalen naar het niveau van staatsfinanciën en staat-schulden met bedragen van ongekende omvang. Uiteindelijk zal de belastingbetalende burger hiervoor opdraaien. Ondertussen is het de vraag wat de zorg hiervan zal merken. De VS heeft aangegeven de staatschuld te saneren door kortingen op de zorg. De landen met een negatieve kredietbeoordeling hebben een zelfde zorg probleem. Een duur sociaal stelsel, toenemende vergrijzing en een algemene stijging van zorgkosten. Een oplopende staatschuld leidt tot een onbetaalbare gezondheidszorg. Zorginstellingen zullen nood-gedwongen efficiënter moeten gaan werken, hiervoor is echter een ander sturingsmodel nodig. Het verouderde model van aanbodbudgettering zal plaats moeten maken voor gereguleerde concurrentie en prestatiebekostiging. Dit vraagt om een heldere keuze en een systematische en consequente implementatie. De overheid zal zorgvuldig verdere marktwerking in de zorg moeten regisseren en hiervoor de randvoorwaarden moeten vaststellen. Het is evenwel zeer de vraag of de overheid in de huidige economische situatie bereid is om nieuwe wegen in te slaan. Een rem op vernieuwing en marktwerking werkt blokkerend op verdere kostendaling, innovatie, efficiency en grotere klantgerichtheid waardoor institutionele zorginstellingen de mogelijkheid wordt ontnomen om noodzakelijke veranderingen in te zetten.